bidera­tzeko baliabide egokienaren inguruko ezagu­tza za-
balena edukita erabakiak har­tzea ahalbidetu beharko lieke.
Era berean, ikuspuntu global bat eduki­tzeko eta per­tsona
inputatuta egon daitekeen prozedura judizial guztietan
berdin­tsuki jarduteko aukera eman beharko luke
(
ikusi 5.
gomendioa
)
.
3)
ZKaren 60. artikuluaren aipamen
berezia
Epaian segurtasun-neurri bat aplika­tzea ezinez­koa izan den
kasuetan, patologia psikiatriko bat jasaten duen per­tsonak
ezarri dioten espe­txe-zigorra bete­tzea saihe­ts dezake ­ZKaren
60.
artikuluko xedapenen bidez, baina horien aplikazio prak­
tikoa zeharo urria da. Aipatutako manuak honakoa dio:
“1.
Epai irmoa eman eta gero, zigortuari buru-nahaste
iraunkor eta larria an­tzematen zaionean eta, horren on­
dorioz, zigorraren esanahia ulertu ezin duenean, espe­
txe-zain­tzako epaileak zigor askatasun-gabe­tzailearen
betearaz­pena eten egingo du, eta beharrez­ko osasun
lagun­tza jaso­tzea bermatuko dio. Horretarako, kode ho­
netan xedatutako segurtasun-neurri askatasun-gabe­tzaile
bat ezar­tzea agindu ahal izango du, baina neurri hori ezin
izango da inola ere ordeztutako zigorra baino astunagoa
izan. Bestelako zigor bat bada, espe­txe-zain­tzako epaileak
ebaluatuko du zigortuaren egoerak zigorraren esanahia
ezagu­tzen uzten dion eta, hala balegokio, betearaz­pena
eten egingo du eta beharrez­ko­tzat jo­tzen dituen segurta­
sun-neurriak ezarriko dituZain­tza-epaileak fiskal­tzari aurre­
rapen nahikoarekin jakinaraziko dio ezarritako zigorra edo
segurtasun-neurria gu­txi barru iraungiko dela, kode honen
lehenengo xedapen gehigarrian xedatutakoaren ondorioe­
tarako.
2.
Zigortuak, behin buru-osasuna berreskuratu eta gero,
zigorra beteko du, zigorraren preskripzioa gertatu ez bada;
horrek ez dio kalterik egingo epaile edo auzitegiak, ekita­
teagatik, kondena az­kendu­tzat emateari edo kondenaren
iraupena labur­tzeari, zigorra bete­tzea beharrez­koa ez den
neurrian edo hura bete­tzea ez bete­tzea baino kaltegarria­
goa den neurrian”.
Mekanismo hori oso gu­txitan proposa­tzen da: 2013ko urria-
ren 9an, EAEn aukera hori aplika­tzen zaien 12 per­tsona
daude bakarrik. Hala ere, prozedura judizialean igarri ez den
buruko gaixotasuneko kasu gehiago arinduko lituz­ke.
Kasu horietan, espe­txe-zain­tzako epaitegiak, zigorraren
betearaz­pena etetea erabaki­tzean, segurtasun-neurri bat
ezarri ahal izango du, manuak dioen moduan, ez zigortuaren
arrisku­tsutasunean oinarrituta, osasun lagun­tzan baizik.
3.
Buruko gaixotasunak dituzten
pertsonek espetxe-zigorrak
betetzea
Aurreko ataletan azaldutako arrazoien ondorioz, burutik
gaixo daudenen oso ehuneko altu batek kondena askatasun-
gabe­tzailea bete­tzen du espe­txean. Hala ere, euren patolo-
giak eta premiak direla-eta, ez lukete espe­txe batean egon
behar, gune egokiago ba­tzuetan baizik, az­ken urteotako
­
txostenetan gomendatu dugun moduan.
Ba­tzuetan, patologia horiek jasaten dituzten presoak espe­
txeetako
erizaindegietara
bidal­tzen dituzte, baina,
ELOOren
37.
artikuluaren
arabera, erizaindegietan behaketa eta diag-
nostikoa baino ez da egin behar, eta barneratutakoak ezin
dira bertan geratu, hango jarduerak oso mugatuak baitira.
Beste ba­tzuetan, burutik gaixo daudenak
modulu arrunte-
tan
bizi dira gainerako presoekin batera, beste barneratu ba­
tzuen manipulazioaren eta abusuen bik­timak izaten dira, eta
askotan, haien egoera psikiatrikoari era egokian hel­tzen ez
diotenez, diziplina-zigorrak eta espe­txe-onuren galera ekar­
tzen dituzten indarkeriako eta diziplina ezeko gertakarietan
parte har­tzen dute. Izan ere, dauden gunean haien sintomak
ak­tibatu egingo dira, eta desoreka jokabide disruptiboetan
agerian jarriko da.
Hori nabarmendu dute 2012ko ekainean herriaren defen­tsa
erakundeek egindako “Burutik gaixo daudenak babesteko
jardunaldietako” ondorioek. Bertan, honakoa adierazi ge-
nuen: “
Espe­txe batean edo espe­txe-ospitale batean barne­
ratuta dagoen buruko gaixoak gaixo-preso izaera bikoi­tza
eduki­tzeak arazo espezifikoak dakar­tza. Ez da erraza gaixota­
sun baten sintoma eta diziplinaz­ko arau-hauste bat bereiztea:
sintomak kanpora­tzeak zigor gu­txi-asko esplizituak ekar di­
tzake, eta sintomak barnean uzteak gaixotasuna larritu de­
zake. Ingurune i­txiari da­txez­kion zailtasun terapeutikoak ingu­
rune i­txiaren berez­ko egitura-desabantailak arin­tzen dituzten
neurrien bitartez konpen­tsatu behar dira –ingurune horretan
jarrai­tzea beharrez­koa edo saihestezina bada–: irteera tera­
peutikoak egitea, lagun­tza-elkarteak ireki­tzea, kanpoaldean
bizi­tza askera ondo igaro­tzea ahalbide­tzen duten baliabideak
bila­tzea, edo espe­txe arruntetan buruko gaixoaren­tzat argi
eta garbi desberdinduta dauden guneak bila­tzea”
.
Egia esan, espe­txeetan ia ez dago burutik gaixo daudenak
arta­tzeko eta trata­tzeko balio duen eta haien egoerarako jar-
duera espezifikoak barne har­tzen dituen programa espezi-
fikorik, lehen aipatu dugun
Buruko gaixoari arreta integrala
emateko programa
gorabehera.
Az­pimarratu dugunez, burutik gaixo dagoenak jaso­tzen duen
arreta haren preso izaerari gaixo izaeraren aurrean ematen
zaion lehentasunak baldin­tza­tzen du hein handi batean. Se-
gurtasunak, diziplinak eta giza baliabideen eta tresna tera-
peutikoen eskasiak hez­kun­tza eta tratamendua baldin­tza­
tzen dituzte.
Espetxe Erregelamenduak
gaixo horien egoerari eran­tzun
desberdin bat emateko aukera eta neurri ugari xeda­tzen ditu,
eta erregimen irekia edo kar­tzelatik atera­tzea bul­tza­tzen ditu.
47
A
skatasunik
gabe
dauden
pertsonen
buruko
osasunari
EAE
n
emandako
arreta
soziosanitarioa
VI
3 .
B u r u k o g a i x o ta s u n a k d i t u z t e n p e r t s o n e k e s p e t x e - z i g o r r a k b e t e t z e a
Aurrekoa ikusi