erdiesteko dituen aukerak are gehiago zatitu eta diber­tsifika­
tzen ditu, bizi den udalerriaren arabera.
2011.
eta 2013. urteen artean, izaera esperimentalarekin, 0
eta 3 urte bitartean dituz­ten haurrak zain­tzeko ekimen dife-
rente bat garatu da:
haur-e­txeak
,
Europako beste herrialde
ba­tzuetan dagoen familia-habien ereduan oinarrituta. Hau-
rrak zain­tzeko zerbi­tzu hori zain­tzailearen bizilekuan ematen
da, umeak zain­tzeko eta har­tzeko bereziki egokituta eta hor-
nituta baitago; 3 edo 4 umeko talde murriz­tuetan gara­tzen
da, eta haurrak familia-habia batean arta­tzen dira.
Zerbi­tzu horrek gaz­teenen­tzako zain­tza-modalitateen aukera
zabal­tzen zuen, hez­kun­tza-saretik haur-eskolen edo haurres-
kolen bidez egiten zen eskain­tza osa­tzen bai­tzuen.
Pilotaje-fasea bukatutakoan, eta familia erabil­tzaileek gogo-
betetasun-maila altua adierazi duten arren, zerbi­tzua eskain­
tza publikotik ezabatu da eta familien­tzako eskain­tza pribatu
gisa mantendu da merkatuan.
Derrigorrez­ko hez­kun­tza eta derrigorrez­koa
ez dena
Haur hez­kun­tzaz gain, landa-laneko elkarriz­keten eta ez­
tabaida­tzeko taldeen bitartez familia-ekonomiari eransten
dioten kostuagatik familiak bereziki kez­ka­tzen dituz­ten beste
arlo ba­tzuk identifikatu dira:
¦
¦
Liburuen mailegua
EAEn testuliburuak mailega­tzeko eta berrerabil­tzeko progra-
ma EAEko ikaste­txe publikoetan Lehen Hez­kun­tzako etapan
eta Derrigorrez­ko Bigarren Hez­kun­tzako lehen eta bigarren
mailetan ikasten duten ikasleei zuzen­tzen zaie.
Aurrekontuetako doikun­tzen ondorioz, liburu bakoi­tzaren
bizi­tza baliagarriko zikloa
de facto
luza­tzen ari da: hasiera
batean lau urte aurreikusten ziren arren, orain gu­txienez sei
urte irauten du. Era berean, eta 16 urteez haraindi luza­tzea
aurreikusita bazegoen ere, Bigarren Hez­kun­tzako az­ken bi
ikasturteak oraingoz ez dira programan sartuko, eta horrek
familiak eskola-material horretan egiten duen inber­tsioa
igoaraz­ten du.
Familiek liburuen kostu errealaren %20 inguru (26 eta 44
euro bitartean, ikasturtearen arabera) ordain­tzen dute, eta
gainerakoa administrazioak har­tzen du bere gain.
“
Testuliburuen kostua zailtasun nabarmena da seme-
alabak dituz­ten familien­tzat. Ahalegin handiz egin behar
diegu aurre kostu horiei”.
(
Gizarte-erakundeekin ez­tabaida­tzeko taldea)
¦
¦
Jantoki-zerbi­tzua
Jantoki-zerbi­tzuak, elika­tzeko eta bizi-az­tura osasungarrie-
tan hez­teko daukan oinarriz­ko eginkizunaz gain, batera­tzeko
lagun­tza garran­tzi­tsu bat eskain­tzen die familiei.
Eskuarki, zerbi­tzu horren zati bat Eusko Jaurlari­tzak diruz
lagun­tzen du, menuaren kostearen bi heren bere gain har­
tzen baititu, eta beste herena familiek ordain­tzen dute. Menu
bakoi­tzeko prezio publikoa 3,30 € eta 4,30 € artean dabil, eta
urteko kostua, aldiz, 550 € eta 800 € artean.
¦
¦
Ikaste­txeetara iristeko mugikortasuna
Sare publikoan eta derrigorrez­ko etapetan eskolatuta dau-
den ikasle gehienek Hez­kun­tza Sailak prestatutako doako
garraio-zerbi­tzua daukate. Modu osagarrian eta edozein
arrazoirengatik eskain­tza hori erabili ezin dutenen­tzat, ga-
rraiorako banakako lagun­tzak daude; familiaren egoi­tzaren
eta ikaste­txearen arteko garraioaren zenbatekoa estal­tzen
dute (garraio publiko erregularrean zein ibilgailu pribatuan).
Banakako diru-lagun­tza hori jaso­tzeko, ikasleek ikaste­txe
publiko batean edo salbuespenez itunpeko ikaste­txe ba-
tean eskolatuta egon behar dute, ez dute doako garraioa
edo erakunde publiko edo pribatuek guz­tiz ordain­tzen duten
garraioa erabil­tzeko aukerarik eduki behar eta ikaste­txeak 2
km-tara edo urrunago egon behar du.
Nolanahi ere, elementu horrek tirabira sozialak sortu ditu
zenbaitetan –ehunekoari begira familia-kopuru txiki bat ukitu
arren–, haurrak eskola­tzea eta gurasoek batera­tzea erraz­tu
egiten baitu (edo zaildu, lagun­tza horiek edo beste garraio-
mota bat erabili ezin ez bada
42
).
4.2.
Gizarte zerbitzuak
Familietan eragin altua daukaten arloei lotuta, daukan pisu
espezifikoagatik Gizarte Zerbi­tzuei buruz­ko abenduaren
5
eko 12/2008 Legearen
bidez­ko gizarte zerbi­tzuen arauke-
ta aipatu behar dugu. Horren elementu nagusia
gizarte
zerbi­tzuak jaso­tzeko eskubide subjek­tiboaren
aitorpena
da, herritarren eskubide­tzat jo baita, ongizate-sistema pu-
blikoaren oinarriz­ko euskarri moduan.
Sistema hori eran­tzukizun publikoko prestazioez eta zerbi­
tzuez osatuta dago; horiek mendetasunari, babesgabeta-
sunari eta per­tsonen, familien eta taldeen baz­terketarekin
lotutako premiei eran­tzuten diete, eta gizarte zerbi­tzuetako
euskal sistemako prestazioen eta zerbi­tzuen katalogoan ze-
rrendatuta daude (aipatutako legearen 22. artikuluan xeheta-
sunez kon­tsulta daiteke).
Familien­tzako ondorioei dagokienez (landa-lanean jaso-
takoari jarraiki), merezi du
mendetasun-egoeran dauden
per­tsonei arreta emateko prestazioak
aipa­tzea, banakako
lagun­tza­tzat jo­tzen diren arren eragin altua baitaukate fami-
liaren arloan. Izan ere, estaldura-maila altuagoaren edo txi-
kiagoaren arabera eta erkidegoarekin daukan lotura estua-
goaren edo lausoagoaren arabera, lanbidea, familiako bizi­tza
eta norberaren bizi­tza batera­tzeko lagun­tza hobeak edo txa-
rragoak eskainiko dituz­te.
Zen­tzu horretan, autonomia per­tsonala susta­tzeari eta
mendetasun-egoeran dauden per­tsonak zain­tzeari buruz­
ko
abenduaren 14ko 39/2006 Legearen
aplikazioaren
egoera EAEn beste autonomia-erkidego ba­tzuetan baino
askoz ere eraginkorragoa izaten ari da. Dena den, txosten
honen lanean, ezgaitasunen bat duten familiak ordez­ka­
tzen dituen hirugarren sek­toreak oso era argian identifikatu
du mendetasuna balora­tzeko iriz­pideak zorroz­ten ari dire-
la. Halaber, adierazi dute duela urte ba­tzuk mendetasun-
42
El Correo
(2013-12-16).
F
amiliei
laguntzeko
politikak
E
uskadin
:
azterketa
eta
proposamenak
68
(
IV). EAE
n
familiei laguntzeko politika publikoak
IV
Aurrekoa ikusi