Bestalde,
Fran­tziak
,
biztanleria-piramidea Europako iparral-
deko herrialdeak bezain zaharra edo zaharragoa izanik ere,
ahalegin txikiagoa egiten du haur­tzaroarengan Danimarkak
edo Suediak baino (ia %20, herrialde horietako %30eko ba-
tez bestekoaren aldean), baina beste herrialde kontinental
ba­tzuk baino altuagoa, nahiz eta adineko per­tsonenganako
lagun­tza handiari eusten dion.
Datuek horiek, beraz,
zer esan nahi dute? Zein eragin dute
familiei lagun­tzeko politikek herrialde bakoi­tzeko biztan-
leria-piramideetan? Eta, non koka­tzen da EAE? Herrialde
europarren zein taldetan sar genezake?
Herrialde bakoi­tzeko orientazioari eta biztanleria-pirami-
deari buruz­ko datuak guru­tzatuta aztertuz gero,
oroko-
rrean biztanleria zahartuagoa duten herrialdeak gehia-
go orienta­tzen dira adineko per­tsonen kolek­tibora, eta
haur­tzaroaren gaineko gastu pu­bliko handienak dituzten
herrialdeetan biztanleria gazteagoak daude
.
EAEren kasuan, familiei lagun­tzeko sistema era esponen­
tzialean igo da,
hasieran gastu pu­blikoaren oinarriak oso
murri­tzak bai­tziren, nahiz eta
profila ez den oso propor­
tzionatua
.
Batez ere adineko per­tsonenganako lagun­
tzan oinarri­tzen da eta
presen­tzia oso urria dauka haur­
tzaroaren gaineko lagun­tzak
(
azterlan ba­tzuetan esaten
denez ez da “haur­tzaroaren oso aldekoa”
48
).
HIRUGARREN SEKTOREAREN ZEREGINA
FAMILIENGAN ERAGIN ALTUA DUTEN POLITIKETAN
EAEko kasuaren
bereizgarrietako
bat, familiengan
eragin
altua duten politiken
esparruan,
hirugarren sektoreko
gizarte-erakundeek daukaten
zeregin
hain garrantzitsua
da, batez ere gizarte-zerbitzuen sektorean (familiengan era-
gina duten zerbitzuen zati handi bat bertan sartzen delarik),
baina, baita, haurren eta gazteen gizarte eta hezkuntzako
aisialdi-eskaintza publikoaren zati batean ere.
Gizarte-babeserako euskal sistemaren bereizgarria da hori
,
eredu mediterraneotik aldentzen duena eta ­Europako
erdialdeko ereduarekin gehiago lotzen duena
,
eta
batez ere familiengan eragin altua duten gizarte-zerbi­
tzuen prestazioan ematen dena (esaterako, ezintasunaren
­
eremuan edo ahulezia-egoeran dauden familia eta per­
tsonak ekonomian eta gizartean nahiz hezkuntzan eta gizar-
tean integratzeko eremuetan) eta haur eta gazteen gizarte,
kultura eta aisialdiko baliabideetako batzuetan (batez ere
udalekoetan).
Zehazki, ezintasunaren, gizarte, hezkuntza eta familiako
esku-hartzearen edo haur eta gazteen aisialdi, gizarte,
hezkuntza eta kulturaren gaineko baliabideetako asko
(
ludotekak, gazteguneak, haurtxokoak, eta abar) irabazi-as-
morik gabeko erakundeek kudeatzen dituzte, eta, sarritan,
zerbitzua garatzen duten erkidegoetan errotuta daude.
48
SIIS (2013a).
(2012)
erakundeak dioenez, inbertsio-eredua
zenbatekoa bera bezain garrantzitsua edo garrantzitsuagoa
da eta, horren harira, hirugarren sektoreak ekintza zuzen
baterako egindako jabekuntzak, administrazioren apustu
estrategiko gisa, ondo azal lezake kasu askotan estatu-
mailan emandako zenbatekoen antzekoekin herritarrek zer-
bitzuak hobeto baloratzea eta horien funtzionamenduaren
pertzepzioa hobea izatea.
Izan ere, hirugarren sektoreak hiritarrekiko hurbilak diren
balioak helarazten ditu eta eragin azkarragoa eta zuzena-
goa ematen die familien eskariei, gizarte zibilaren parte iza-
nik.
(2010)
jasotzen duenez, erantzun egokitu,
eraginkor eta iraunkorrak eman ahal dizkie gizarte-arazoei
beren gizarte-sentsibilizazio, kontzientziazio eta partaide­
tzagatik nabarmentzen diren balio eta printzipioetan oina-
rrituta, eta, gainera, baliabide eraginkorra da, zerbitzuak
emateko orduan eskaintzen duen kalitate altuagatik.
Hirugarren sektoreko erakundeak kalitate oso altuko
zerbitzuak eskaintzen ari gara kostu murritzean, eta,
zalantzarik gabe, kostu hori altuagoa izango litzateke
zerbitzuok zuzenean administrazioak emango balitu.”
(
Elkarrizketa gizarte-erakundeekin)
4.
Familiei laguntzeko neurrien
azterketa, haurtzaroari dagokionez
Seme-alabak dituzten familiei lagun­tzeko
prestazioak
bi
talde handitan bana­tzen dira. Batetik,
dirua edota denbora
eskain­tzan dutenak
(
adibidez, amatasun/aitatasun baime-
nak edo lagun­tza ekonomikoak) eta, bestetik, hiritarren esku
jarritako
zerbi­tzuak
(
baliabideak, programak, az­piegiturak,
eta abar), seme-alabak hezteko lagun­tza, kasu.
4.1.
Diru-laguntzak
Diru-lagun­tzen atalaren barruan hiru lagun­tza-mota bereizi
behar ditugu:
¦
¦
Hasteko,
amatasun– eta aitatasun-baimenak
(
parental
leave
),
haur­tzaroko lehen uneetarako, jaio eta berehala
(
nahiz eta kasu ba­tzuetan haurdunaldiaren az­ken fasee-
tara ere heda­tzen diren). Denbora-neurri honek dirua ere
badu tartean, %100ean ordain­tzen den denbora baita.
¦
¦
Bigarrenik,
diru-lagun­tza zuzenak
(
cash benefi­ts),
familien­tzako transferen­tzia bidez kostuak konpen­tsa­
tzeko metodo gisa jarduten dutenak seme-alabak hezte-
ko orduan.
¦
¦
Hirugarrenik,
zerga-babesak
(
tax benefi­ts
),
zerga-kenka-
rien eta zerga-murriz­keten bidez familien­tzako kostuen
konpen­tsazioa osa­tzen dutenak, zergen aitorpenak tarte-
ko (normalean errenta-aitorpenen bitartez).
89
F
amiliei
laguntzeko
politikak
E
uskadin
:
azterketa
eta
proposamenak
V
(
V ) . 4 .
FA M I L I E I L A G U N T Z E K O N E U R R I E N A Z T E R K E TA , H A U R T Z A R O A R I D A G O K I O N E Z
Aurrekoa ikusi