­
lotutako kasuetan). Talde honetan bi diru-lagun­tza mota
uztartu ohi dira:
¦
¦
Batetik,
pen­tsioak
,
lehen ere egiaztatu denez, nabarmen
alda­tzen direnak Europar Batasuneko herrialde desberdi-
nen artean.
¦
¦
Bestetik,
menpeko per­tsonen­tzako
edota menpeko
egoeran kideren bat duten
familien­tzako diru-lagun­tza
zuzenak
eta karguan arbasoak dituzten familien­tzako
zerga-desgrabazioak, osasuneko, egoi­tzako edo bizikide­
tzako gastuak par­tzialki konpen­tsa­tzeko xedez.
Horrelako diru-hornidurak ere nabarmen alda­tzen dira he-
rrialdeen arabera, bai prestazioren uniber­tsaltasunari dago-
kionez, bai eskura­tzeko bideari eta zenbatekoari dagokienez.
2.
eranskineko 9. taulan kon­tsultatu daitez­ke datuok zeha­
tzago, baina esan genezake herrialde europar bakan ba­tzuek
soilik eskain­tzen dituztela horrelako neurriak (Fran­tzia, Ale-
mania, Danimarka edo Herbehereak), orokorrean hilean 400 €
eta 1.300 € arteko zenbatekoekin.
Espainian
,
mendetasunaren ondorioz­ko prestazioetarako
eskubide subjek­tiboa aitortuta dagoen arren (eta, ondorioz,
sistema uniber­tsala denez, nahiz ez doakoa, baliabide jakin
ba­tzuk ordaindu egin behar baitira per­tsona onuradunaren
gaitasun ekonomikoaren arabera), betearaz­pen-maila oso
desberdina da bizilekuko autonomia-erkidegoaren arabera,
EAE
izanik autonomia per­tsonala susta­tzeko eta mende-
tasun-egoeran dauden per­tsonak zain­tzeko
abenduaren
14
ko 39/2006 Legearen
betearaz­pen-maila altuena duene-
takoa bat.
Autonomia susta­tzeko eta mendetasunari arreta emateko
prestazioak zerbi­tzuak (gauzaz­ko prestazioak) edo diru-
lagun­tzak (diruz­ko prestazioak) izan daitez­ke. Lehenengo
horiek lehentasuna dute diruz­ko prestazioen gainetik, nahiz
eta hori, edonola ere, dauden zerbi­tzuen eraginkortasunaren
eta nahikotasunaren araberakoa izango den. Horrenbestez,
autonomia per­tsonala susta­tzeko eta mendetasun-egoeran
dauden per­tsonak zain­tzeko legeko 14.2 artikuluari jarraiki,
mendetasunari arreta emateko prestazioei dagokienez, ho-
nakoa ezar­tzen da:
“15.
artikuluko katalogoko zerbi­tzuek le-
hentasuna izango dute eta autonomia-erkidegoetako gizarte-
zerbi­tzuen sareko eskain­tza pu­blikoaren bidez emango dira,
behar bezala egiaztatutako zerbi­tzu edo zentro pu­bliko edo
pribatu hi­tzartuen bidez”.
5.2.
Zerbitzuak eta baliabideak
A. Baliabide-mota nagusiak. Sistema
formalak eta ez formalak
Txosten honetan aztertutako beste prestazio ba­tzuetan beza-
la, mendetasunari buruz­koak ere asko alda­tzen dira herrialde
europarraren arabera. Camacho, Rodríguez y Hernándezen
(2007)
esanetan, alde esangura­tsuak daude prestazioaren
aitorpenari, jasotako modalitateei, erabilitako sare-motari,
zerbi­tzuaren uniber­tsaltasunari edo ordainketa-moduari
dagokienez. Herrialdeen profilen azterketa banakatua egi-
nez gero, estatu europarrek mendetasunari arreta emateko
baliabide desberdinak eskain­tzen dituzte (herrialdeen eredu
desberdinak 2. eranskineko 10. taulan ikus daitez­ke), txosten
honetan e­txean bertan edo e­txetik kanpo ematen diren kon-
tuan hartuta bildu direnak.
Horrenbestez, batetik
e­txeko zain­tzarekin
lotutakoak dau-
de, orokorrean senideak par­tzialki konpen­tsa­tzen dituzten
diru-lagun­tzen bidez ematen direnak, nahiz eta herrialde
ba­tzuek (adibidez, eskandinaviarrek) zerbi­tzu profesionalak
ezar­tzen dituzten (erizain­tzakoak eta bestelakoak) e­txean
arreta eskain­tzeko.
Bestalde,
menpeko per­tsonei e­txetik kanpo arreta ema-
teko baliabideak
daude, batez ere eguneko zentroak, egoi­
tza-zentroak, lanbide-zentroak eta abar.
MENDETASUNARI ARRETA EMATEKO
BALIABIDE NAGUSIAK EUROPAN
E­txeko lagun­tza
Diru-lagun­tzak
Diruz­ko hornidurak dira eta menpeko per­tsonaren­tzat (edo
eguneroko bizi­tzako gaitasunak galdu dituenaren­tzat) eta
horien ardura duten senideen­tzat izan daitez­ke.
Lehen kasuan, orokorrean estatuko sistemak onartutako
horni­tzaile-mailaren (horni­tzaile ziurtatuak) prestazio jakin
bat eskuratu ahal izateko erabil­tzen dira, horrek erabaki­
tzeko askatasun altua ematen baitie erabil­tzaileei. Nahiko
komuna da eredu kontinentaleko herrialdeetan (Austria,
Erresuma Batua) eta eskandinaviarretan.
Bigarren kasuan, menpeko per­tsona bere kargura duen
familiaren zerbi­tzuak eskura­tzeko kostuak (edo diru-
sarreren galera) konpen­tsa­tzeko erabil­tzen da (herrialde ba­
tzuetan per­tsonak berak kobra­tzen du eta beste ba­tzuetan
familiak). Eredu mediterraneoan gehiago ematen da, Italian
edo Espainian kasu.
E­txeko zain­tza
Arreta-sare ez instituzionalaren barruan, herrialde es­kan­
dinaviarrak eta kontinentalak menpeko per­tsona bere
e­txean eduki­tzearen aldekoak dira (baita mendetasun
altuko egoeretan ere).
Horretarako, e­txean zain­tza soziosanitarioa (erizaintza,
fisioterapia, konpainia per­tsonala eta abar) emateko
sistemak, e­txea egoki­tzeko lagun­tzak eta lagun­tza
teknikoak ematen dira.
Erkidegoko beste zerbi­tzu ba­tzuk
Gu­txiago ikusten diren arren, herrialde ba­tzuek kon­
pai­niarako, auzoan laguntasunak bila­tzeko, garraio pu­
blikoan konpainia egiteko, garbitegirako eta abarretarako
zerbi­tzuak ezar­tzen dituzte. Orokorrean, hirugarren sek­
toreko erakundeek ematen dituzte eta e­txean bertan
edo erkidego-zentroan eskain­tzen dira (sozialak edo
anbulatorioak).
E­txetik kanpoko arreta
Eguneko zentroak eta lanbide-zentroak
Eguneko zentroak egunez arreta emateko ekipamenduak
dira eta menpeko per­tsonak arreta soziosanitarioa
(
fisioterapia, errehabilitazioa, estimulazio psikosoziala, ilea­
pain­degia, higienea eta abar) jaso­tzen du lan-ordutegian
(
normalean 8:00ak eta 19:00ak bitartean), gero bere e­txera
bueltatu nahiz senideen e­txean bizi bada ere.
F
amiliei
laguntzeko
politikak
E
uskadin
:
azterketa
eta
proposamenak
98
V
(
V). Familiei laguntzeko politika publikoak Europan eta EAE
n
.
Azterketa konparatiboa
Aurrekoa ikusi