Orokorrean, mendetasun-etapa neurtuetan erabil­tzen dira
eta kudeaketa eta titulartasun pu­blikokoak nahiz eskain­
tza pu­blikokoak izan daitez­ke, baina erakunde pribatuek
kudea­tzen dituzte (herrialdearen arabera irabazi asmoz edo
irabazi asmorik gabe).
Egoi­tza-zentroak
Mendetasunaltuagokoegoeretarakoegoi­tza-ekipamenduak
daude. Horietan, ostatuaz gain, eguneko zentroko zerbi­tzu
berberak eskain­tzen dira. Normalean erkidego-izaera altua
dute. Baztertu egin da hiri-inguruetatik kanpoko egoi­tza-
zentro handien eredua.
Neurri apalagoan, egoi­tzez gain zain­tzapeko apartamenduak
(
mendetasun-maila baxuagoa duten eta autonomia gehiago
izan dezaketen per­tsonen­tzat) eta e­txe partekatuak (ele­
mentu esperimentalagoekin) bezalako ereduak daude.
Garraio egokitua
Lehen aipatutako zentroetara joateko edo mendetasundun
per­tsonen mugikortasuna errazteko, garraio egokitutako
sistemak ezar­tzen dira.
Orokorrean, Europako hegoaldeko herrialdeetan
eskain­tza
pu­blikoak
gehiago lan­tzen du e­txetik kanpoko arreta (egoi­
tzak, eguneko zentroak eta abar), nahiz eta kasu ba­tzuetan
e­txeko arretarako diru-lagun­tzak ere aitor­tzen diren. Ai­tzitik,
Europako iparraldeko herrialdeetan zain­tza-sarean sar­tzen
dira bai e­txe barruko bai kanpoko arreta, eta nahiko maiz
hautatu ahal dute familiek bi aukeren artean.
Zerbi­tzuen kostuei
dagokienez, herrialde mediterraneoe-
tan eta kontinentaletan horiek eskuratu ahal izatea menpe-
ko per­tsonaren diru-sarreren araberakoa da, eta, oro har,
kostuen zati bat ordaindu beharko du. Era berean, zailta-
sunak daude sarbide-uniber­tsitatean; izan ere, ba­tzuetan
legediak plaza baterako eskubidea aitor­tzen duen arren,
eskain­tza ez da nahikoa izaten. Bestalde, herrialde eskan-
dinaviarretan zerbi­tzuak uniber­tsalak dira eta, orokorrean,
doakoak.
B. Estaldura-mailak
Europako azterketa konparatibo honetako beste espazio ba­
tzuetan maiz ikusi dugun bezala,
menpeko egoeran dau-
den per­tsonei lagun­tzeko sistemen
azterketak alde nabar-
menak isla­tzen ditu herrialdearen arabera.
Era berean, gai honetan datu orokorrak falta dira (eta, ba-
tez ere, EAE beste herrialde europar ba­tzuekin alderatu ahal
izatekoak, beraz, estatuko erreferen­tziak erabili behar izan
dira) eta datuak zaharrak dira (horrek zailago egiten du datok
aztertu ahal izatea).
Oro har, Europako estaldura-datuek
bi talde handi
ezar­tzen
dituzte. Batetik,
lan egiteko adinean dauden per­tsonak
(16-65
urte) eta, bestetik,
erretiro-adinean dauden per­
tsonak
(65
urtetik gora); fun­tsean bat datoz lehen taldean
ezintasunen bat duten per­tsonekin eta bigarrenean adinare-
kin lotutako gaixotasunen ondorioz­ko mendetasun-egoeran
dauden per­tsonekin.
Lan egiteko adinean dauden per­tsonen
kasuan, men­
detasunagatik diru-lagun­tza jaso­tzen duten ezintasundun
per­tsonen batez besteko europarra ezintasun la­tzeko ka-
suetan %50 baino baxuagoa izan da eta ezintasun neurtuko
kasuetan %20 baino apur bat altuagoa, egoera nabarmen
alda­tzen delarik herrialdearen arabera.
(38.
grafikoa)
Lan egiteko adinean dauden eta onura
ekonomikoak dituzten biztanleak,
ezintasun-motaren arabera
%0
%20
%40
%60
%80
%27
%27
%27
%25
%12
%13
%14
%14
%18
%28
%29
%22
%23
%21
Herbehereak
Espainia
Luxenburgo
Danimarka
%65
%60
%58
%50
%48
%46
%42
%39
%36
%33
%32
%56
Italia
EB27
Austria
Erresuma Batua
Frantzia
Finlandia
Belgika
Portugal
Irlanda
Ezintasun neurtua
Ezintasun latza
Iturria: EUROSTAT (2001).
Ezintasun la­tza duten per­tsonei dagokienez,
Espainian
por­
tzentajea batez bestekoa baino altuagoa da (%56), baina
Belgikan, Danimarkan eta Erresuma Batuan kopuruak are
altuagoak dira. Europako herrialde gehienak %27 eta %36
arteko estalduran koka­tzen ziren.
Ezintasun neurtua zuten per­tsonen kasuan, batez besteko
europarra %21ekoa zen.
Espainian
biztanleriaren %28ri
eskain­tzen zi­tzaion estaldura eta zenbateko hori Europa
osoko altuenetakoa da, Danimarkaren a­tzetik soilik (%29).
Ai­tzitik, beste muturrean daude Fran­tzia, Austria, Portugal
edo Italia, %14aren az­pitik.
Datuak lotuz gero,
EAE
k posizio ertain altua izango luke
testuinguru europarrean, estatuko batez bestekoa beteta
soilik. Datu hori are gehiago indar­tzen da honako kopurue-
kin; 2010ean EAEk 4.100 plazatik gorako eskain­tza izan zuen
ezintasunen bat zuten per­tsonen­tzat (gehienak 35 urtetik be-
herakoak) eguneko zentroen eta egoi­tzen artean, 118 milioi
eurotik gorako gastua eraginez.
99
F
amiliei
laguntzeko
politikak
E
uskadin
:
azterketa
eta
proposamenak
V
(
V ) . 5 .
FA M I L I E I L A G U N T Z E K O N E U R R I E N A Z T E R K E TA , M E N D E TA S U N A R I D A G O K I O N E Z
Aurrekoa ikusi