Datu estatistiko ofizialen arabera, buruko nahasmenduen
diagnostikoak gora egiten jarraitzen du adingabeetan. Has-
teko, azter ditzagun arreta falta eta hiperaktibitate nahas-
menduaren (TDAH) tasak, eskola adineko haurren %7 baino
gehiago baitira. Datua esanguratsua da kontuan izanez gero
TDAH dela haur eta gazteen psikiatria zerbitzuetako deriba-
zioen %50aren zergatia, tabakoa, alkohola eta drogak kon
tsumitzeari lotuta dagoela eta adingabeetan kondena eta
delitu kopuru handiagoa eragiten duela.
Jokaera nahasmenduen prebalentzia ere oso altua da hau-
rrengan, haurren populazioaren %2-12 artekoa. Jarreraren
nahasmendu larrien faktore etiologikoen artean honakoak
aipatzen dira; gurasoek behar bezala ez zaintzea, indarke-
ria ikustea eta loturekin zerikusia duten gaiak. Arazoaren
balizko ondorio sozialak hauek dira: haurtzaroan nahas-
mendu disozial diagnostikoa duten adingabeen %40 hel-
duaroan antisozialak izango direla (jokaera inmoralak eta
erantzukizunik gabeak, hirugarrenen eskubideen mespre-
zua), bereziki adin goiztiarretan substantzia sorgorgarriak
kontsumitzen badituzte (oso ohikoa gure inguruan), po-
brezian bizi badira edo etxetik kanpo kokatuta badaude.
Azterketa berriagoen arabera, gurasoen estiloak, familiako
kideen jokaera antisozialak eta familian armoniarik eza edo
banaketak egoteak bikoiztu egiten du nerabeek jokaera an-
tisozialak izateko arriskua.
3.
Buruko nahasmenduen
prebalentzia gazte justiziaren
baliabideen erabiltzaileetan
Buruko nahasmendu hauen eta beste batzuen (nahasmen-
du afektiboak eta espektro eskizofrenikoko nahasmendu
psikotikoak) prebalentzia handiagoa da gazte justiziako ba-
liabideen erabiltzaileengan. Haur eta gazteen psikiatriako
amerikar akademiaren iritziz, gazte justiziaren zerbitzuarekin
harremanetan dauden gazteen %40 eta 70 inguruk buruko
nahasmenduren bat izan dezakete.
Dena dela, pediatriako amerikar akademiak dio buruko na-
hasmenduak (eta nahasmendu fisiko ugari) ez direla garaiz
diagnostikatzen adin hauetan, eta ondorengo gorabeherei
aurrea hartzeko oso denbora garrantzitsua galtzen dela, bai-
ta erabat eta modu funtzionalean errekuperatzeko aukera
ere.
Oxfordeko Unibertsitatean duela gutxi egindako meta-
azterketa baten ondorioak argiak dira eta haur eta gazteen
biztanlerian orokorrean baino 10 aldiz buruko nahasmendu
gehiagoren prebalentzia tasak ikus daitezke.
Lan honetan 25 ikerketa aztertu dira eta 10 eta 19 urte ar-
teko 13.778 mutil eta 2.972 neskaren datuak daude, denak
ere gazteen justizia baliabideetako erabiltzaileak; psikosi,
TDAH, depresio eta jokaera nahasmenduen prebalentzia
%3,3, %11,7, %10,6
eta %52,8 da mutiletan eta %2,7,
%18,5, %29,2
eta %52,8 nesketan, hurrenez hurren. Deiga-
rriak dira nesketan espektro eskizofrenikoko nahasmenduen
maiztasun handiak eta nahasmendu depresiboen prebalen
tzia altuak. Adingabeak direnez gero azterketak nortasun
nahasmendu diagnostikorik ezarri ez duen arren, jokaera na-
hasmenduen tasa oso altuak ezarri ditu (erabiltzaileen erdiak
baino gehiagok diagnostiko hau izan du), beraz, diagnostiko
honekin bateragarriak diren nortasun patroiekiko neska-mu-
tilen prebalentzia altua ondorioztatu daiteke.
Nortasun nahasmenduetan alterazio eta jokaera hainbat
egoten da eta klinikoki garrantzitsuak dira guztiak; alterazio
eta jokaera horiek etengabeak izaten dira eta bizi-estilo ba-
ten adierazpenak izateaz gain, banakoak norbere buruarekin
eta besteekin erlazionatzeko duen modua ere izaten dira.
Alterazio hauetako asko banakoaren garapeneko estadio
goiztiarretan agertzen dira, dela faktore konstituzionalen dela
aurretiazko esperientzien ondorio gisa.
Azken urteetan nortasun nahasmenduen prebalentzia nabar-
men hazten ari dela dirudi biztanlerian oro har eta barnera
tze zentroetan bereziki. Biztanlerian oro har nortasun nahas-
menduaren prebalentzia %7-15 ingurukoa zen 2001ean eta
gaur egun %12,7-14,6 ingurukoa dela uste da, 33 urterekin
pilatutako prebalentzia %28,2koa da. Zoritxarrez ez dago
gazteen justizia arloan horiek duten egiazko prebalentziari
buruzko azterketa epidemiologiko zorrotzik. Gazteen justizia
arloan batez ere bi dira prebalentzia altuagatik eta komorbili-
tateagatik (substantzia sorgorgarri gehiegi erabiltzeagatik eta
indarkeriazko jokaerengatik) azkar hauteman behar direnak:
nortasunaren nahasmendu disoziala eta nortasunaren eze-
gonkortasun emozionalaren nahasmendua.
4.
Gazteen justizia zerbitzuetako
erabiltzaileengan esku-hartze
eraginkorrak egiteko proposamena
eta azterketa
Gure inguruko gazte justiziaren zerbitzuak erabiltzen dituzten
adingabeak artatzen dituzten profesional desberdinen iritzi
kualifikatuak jaso dira hasteko (ikastetxeetako hezitzaileak
eta langileak barne eta psikologia eta psikiatria arloko buruko
osasuneko profesionalak).
Zentro hauetako profesional batzuei egin zaizkie elkarriz
ketak:
a) Aramaioko Txema Fínez Ikastetxeko heziketa ardura-
dun eta koordinatzaileari.
b) Gasteizko-Osakidetzako COTA Adikzioen Zentroko
psikiatria buruari eta erizaintza buruari.
A
skatasunik
gabe
dauden
pertsonen
buruko
osasunari
EAE
n
emandako
arreta
soziosanitarioa
76
(
IX). EAEko adingabeen eta askatasunik gabeko gazteen egoera berezia
IX
Aurrekoa ikusi