Eman­tzipa­tzeko adinaren a­tzerapen horren ondorioz, jaio­
tzarako sarbidea ia-ia eman­tzipaziorako sarbidearekin pa-
rekatuta dago, besteak beste aipatu ditugun batez besteko
adinak direla-eta. Hala ere, egia da 40 urtetik gorako ama-
tasuna bikoiz­tu dela
22
.
Gainera, EAEko batez bestekoa (32
urte) estatukoa (30 urte) baino berantiarra da. Autore ba­tzuek
(
Livi-Bacci, 2001) “a­tzerapenaren sindromea” ere dei­tzen
diote egitate horri.
Egoera hori azal­tzeko analisi-fak­toreen artean, honakoak na-
barmendu daitez­ke:
¦
¦
Lan-merkatuan sar­tzea a­tzera­tzen duen prestakun­
tza-maila altua
.
Requenak (2001) ikertu duen moduan,
Espainiako prestakun­tza-aldiek 25 urte baino gehiago
eduki arte irauten dute, eta ez da ohikoa ikasi bitartean
gurasoen e­txetik kanpo bizi­tzea (Suedian, Alemanian,
Erresuma Batuan eta beste herrialde ba­tzuetan ez be-
zala).
Hori are nabarmenagoa da uniber­tsitate-ikasketak egiten
dituz­ten gaz­teen kasuan. Izan ere, mugigarritasun geo-
grafikoak kultura-osagaiak ez ezik ekonomia-osagaiak
ere baditu: seme edo alaba batek kanpoan ikasteak oso
kostu altua ekar­tzen dio familia-unitateari, eta, aurrera-
go ikusiko dugunez, ez dago familiei lagun­tzeko politika
egokirik esparru horretan, Europako beste herrialde ba­
tzuetan ez bezala. Era berean, ikasketen iraupena luze-
agoa da, eta ba­tzuetan graduondokoez osa­tzen da lan-
merkatuan sar­tzen saiatu baino lehen.
¦
¦
Lan-merkatuaren ezegonkortasuna eta behin-behine-
kotasuna
.
Egile nazional eta nazioarteko egile ba­tzuek
az­pimarratu dutenez, estatuko lan-merkatua duala da
23
:
alde batetik, an­tzinatasun handieneko kontratu mugaga-
beetarako babes-maila altuak daude, eta, bestetik, lan-
merkatuan sar­tzen diren gaz­teen­tzako ezegonkortasun
altuko egoera bat dago, emakumeei hein handiagoan
eragiten diena
24
.
Beraz, lan-merkatura berandu sar­tzeaz gain ezegonkorta-
sun-egoeran egiten bada, emai­tza da gaz­te gehienek ez
daukatela bizi-proiek­tu independente bat hasi ahal izate-
ko erabateko autonomia finan­tzariorik; hala, independiza­
tzeko gaitasuna duten 30 urteko beherakoen tasak mini-
moak dira.
¦
¦
E­txebizi­tza eskura­tzeko garestitasuna eta zailtasuna,
jabe­tzan nahiz alokairuan
.
Az­kenik, berez­ko familia-
nukleoen osaketa a­tzera­tzen duen hirugarren fak­torea
e­txebizi­tza eskura­tzeko zailtasuna da, Europako herrial-
de gu­txirekin kidetasuna daukana
25
.
Estatuan (eta EAE ez
da salbuespen bat, adibide nabarmenetariko bat baizik),
e­txebizi­tzaren prezioak Europako soldata-ehuneko han-
dienetariko bat bil­tzen du, eta familia-zorpe­tze maila altu
bat sor­tzen du
26
.
22
EIN Estatistika Urtekaria
(2012).
23
Cooley, F.
(2010).
24
Polavieja, J. (2006).
25
Holdsworth, C. eta Irazoqui, M. (2002).
26
Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Ba­tzordea
(2012).
Erosteko joera berezia egoteaz gain (estatuko eta Medite-
rraneoko estatuetako ereduan ohikoa den bezala), alokai-
rua aukera zaila da eta ba­tzuetan hileko kostua e­txebizi­
tza bat jabe­tzan har­tzean baino altuagoa da: ia-ia sarrera
gordinen %30 ematen da horretarako
27
,
hileko 920 € ingu-
ru
28
Euskadiko kasuan.
Adierazitako hiru fak­toreek familien baliabide ekonomikoak
murriz­ten dituz­te eta eragin indar­tsua daukate seme-ala-
bak (eta zenbat) eduki ala ez eduki­tzeko erabakian eta,
hortaz, Euskadiko biz­tanleriaren piramidean. Alderdi hori
Arartekoaren
(2013)
txostenetan ere nabarmendu da. Ber-
tan esan denez,
“
E­txebizi­tza eskura­tzeko zailtasunak oz­
topo handia direnean, bereziki per­tsona gaz­teen­tzat, bizi­tza
independentea izateko baliabide nahikorik ez izateagatik,
estalitako estutasun-mota batez ari gara eta familia berriak
sor­tzeko zailtasunarekin eta seme-alabak izateko etorkizu-
neko proiek­tuen a­tzerapenarekin lotuta dago”.
EAEko familiek muturreko zailtasunak
dituzte lanbidea, familiako bizitza eta
norberaren bizitza bateratzeko
Hauxe da beharbada jaio­tza-tasaren murriz­keta azal­tzeko
gako garran­tzi­tsuenetatik bigarrena: lanbidea, familiako bizi­
tza eta norberaren bizi­tza batera­tzeko zailtasunak daude, ze-
ren eta gure gizartean bizi­tzaren hiru alderdi horiek bateraga-
rri egiteko dauden gataz­ken ondorioz familiak asko a­tzeratu
egiten baitira eta aipatutako hiru zailtasunak gainditu ahal
izan arte beraien ondorengo­tza murriz­ten baitute.
Batera­tzeko zailtasun horien a­tzean
familiako lanen ba-
naketa desberdinari
lotutako fak­toreak daude, baita ordu-
baliagarritasunari, lan-malgutasunari eta an­tzeko balioei le-
hentasuna ematen dien
lan-merkatu
bati lotutakoak, horrela
bizi­tzaren hiru alderdiak batera­tzea zaila
izaten baita, ba-
tez ere lagun­tzeko neurri publikoak behar bezain eraginko-
rrak ez badira.
“
Batera­tzeko planak ezarri eta bete­tzen dituz­ten enpresak
sustatu behar dira, lan-merkatuaren konfigurazioak ez bai-
tu benetan batera­tzeko biderik ematen”.
(
Gizarte-erakundeekin izandako elkarriz­ketak)
“
Jaio­tza-tasa handi­tzeko helburua lor­tzeko aukerak hobe-
tuko lituz­keten batera­tzeko neurri ba­tzuk, enpresetan har-
tu beharrekoak, ordu-malgutasuna handi­tzea edo enpre-
setan haur­tzaindegiak jar­tzea lirateke”.
(
Gizarte-erakundeekin ez­tabaida­tzeko taldea)
Emakumeak ez dira esparru publikoan sar­tzen ari gizonak
esparru pribatuan sar­tzen ari diren baldin­tza beretan. Horren
ondorioz, emakumeek haurrak eta bestelako mendeko per­
tsonak zain­tzen duen familiako euskarri nagusia izaten jarrai­
tzen dute, eta lanaldi bikoi­tzak eta hirukoi­tzak ere egoten
dira.
27
Público.es
(2013-01-26).
28
Febrero, E. eta Dejuán, O. (2009).
45
F
amiliei
laguntzeko
politikak
E
uskadin
:
azterketa
eta
proposamenak
II
(
I I ) . 3 .
E A E
k o
FA M I L I A - E R E D U E N B I L A K A E R A R A K O Z E N B A I T A R R A Z O I
Aurrekoa ikusi