■
■
Datu bananduak eduki behar dira gizarte talde guztiek es­
kubide sozioekonomikoetarako duten sarbide- eta goza­
tze-maila ebalua­tzeko.
■
■
Betiere botere publikoek frogatu behar dute, giza eskubi­
deekiko eraginaren ebaluazioen bidez, eskubideen goza­
menean egindako murriz­ketak justifikatuta daudela, es­
kubide sozioekonomikoen argitan eta erabilgarri dauden
baliabide guztiak erabili direlako.
■
■
Eskubide zibilak (berezik ibil­tzeko eskubidea eta elkar­
tzeko eskubidea) botere publikoek giza eskubideen bete­
beharrak bete­tzen direnaren herri-bermeak dira;
■
■
Herritar guztiek informazio zeha­tza eta garran­tzi­tsua
eduki behar dute eta haiengan eragina duten erabakie­
tan sakonki eta berdintasun baldin­tzetan parte har­tzeko
aukera izan behar dute.
Botere publikoek krisi ekonomikoa giza eskubideen krisi
ez bihur­tzeko eran­tzukizun handia dute.
Finan­tza-sistema
onbidera­tzea, arrisku-prima gu­txi­tzea eta defizitaren hel­
buruak bete­tzea ezin dira egin eskubide horien biz­kar.
2.2. 
EAEko haurren, nerabeen, gazteen
eta helduen buruko osasunaren
arretaren inguruan egindako
hurbilketa: erronkak eta aukerak
(2012
ko abendua)
Azterlan honetan, Arartekoak euskal herri administrazioek
bereziki zaurkorrak diren talde horien buruko osasuna
bidera­tzeko etab abesteko az­ken urteetan egin duten ahale­
gin handia onar­tzen du. Horrez gain, ekimen berriak, garapen
handiagoa edo hobekun­tza behar duten kontuak az­pimarra­
tzen ditu.
Az­ken urteetan per­tsona heldu, haur eta gazteen­tzako
buruko osasuneko zentroak, ospitalera­tze mo­tzeko unita­
teak, per­tsona heldu, haur eta gazteen­tzako eguneko zen­
troak, egonaldi erdiko unitateak, errehabilitazio unitateak
eta psikogeriatrikoak sortu, ezarri eta hobe­tzeko bul­tzada
nabarmena an­tzeman dugu, baita ospitaleak ez diren egoi­
tza egiturak (tutore­tza pisuak, pisu gainbegiratuak, egoi­tza
­
txikiak, e­txeak, erkidego terapeutikoak, pen­tsio eta ostatu
babestuak, etab.) pixkanaka sortu eta handi­tzeko bul­tzada
ere, hori guztia desinstituzionalizazio prozesu amaitu gabe
baten esparruan.
Herritarren kexak izapide­tzean, buruko osasuneko esparruko
elkarteekin harremanetan egotean eta administrazioek eskai­
nitako informazioa azter­tzean lortutako ezagu­tzarekin, Arar­
teko erakundeak lagun­tza eskaini nahi du guztiok egin nahi
dugun bide honetan, haren helburua per­tsona horiek erreha­
bilitazio psikosoziala lor­tzea, indar­tzea eta eraginkortasunez
gizartera­tzea baita.
2.3. 2012
ko abenduan 2013ko
urtarrilean hedatuko den azterlana
amaitu da,
krisiak haurrengan
duen eraginari
buruzkoa.
(
Haur eta
Nerabeentzako Bulegoaren txosteneko III. atala ikusi
)
Krisia herritarren bizi-baldin­tzetan eta pobrezia-tasetan era­
gina izaten ari da, baina eragin hori ez da berdina herritar
guztien­tzat. Haurrak arrisku gehien duten taldeetako bat
dira, mendekotasun ekonomikoa, soziala, parte-har­tzailea,
legala eta politikoa baitute. Horrez gain, eragin hori beste ko­
lektibo ba­tzuetan baino oharkabeagoan pasa­tzen ari da. Eta
bistakoagoa egiten lagun­tzeko hain zuzen, Arartekoak
krisi
ekonomikoak haurrengan duen eraginari buruz­ko azter­
lan
bat burutu du.
Azterlanak guztira
58
adierazle
jorra­tzen ditu, 7 eremutan
taldekatuak, az­ken urtekoetan krisi ekonomikoak EAEko
haurren ekonomia- eta gizarte-arloko eskubideen balia­tzeari
zuzenean nola eragiten dion agerian jar­tzen dutenak.
3.
2012.
urtean egiten ari diren
txosten bereziak
2012.
urtean zehar hiru ­txosten bereziren eraketan aurrera
egin da:
3.1. 
EAEn, askatasuna kendu dieten
pertsonen buruko osasunak
jasotzen duen arreta sozio-
sanitarioaren egoerari buruzko
txostena
Urteak dira, Euskadin preso bizi diren per­tsonen buruko osa­
suna haien eskubideen alde lanean diharduten kolektiboen
eta Ararteko erakundearen kez­ka nagusietakoa dela. Espe­
txeetako biztanleriari buruz­ko azterlan askok agerian u­tzi
dute preso bizi diren per­tsonen buruko osasuna nabarmenki
narria­tzen dela. Buruko gai­tzak dituzten, droga mendeta­
sunarekin zailtasunak edota buruko ezintasunak dituzten
per­tsonak ugari­tzen dira. Era berean, osasun arreta ematen
dien sistemak gabeziak dituela hauteman da.
Txostenaren helburua zera da: preso dauden per­tsonen
egoera ezagu­tzea, euren buruko osasunaren egoerari dago­
kionez; espe­txe bakoi­tzean arreta sozio-sanitarioa emateko
baliabideak ezagu­tzea; osasun arretarekin eta, espe­txetik
atera­tzerakoan, gizarte arretarekin lankide­tza hi­tzarmenak
edo koordinazio mekanismoak eta presoen eskaera eta be­
harrak ezagu­tzea, euren buruko osasunean eragina duen
edozein zailtasun barne.
Modu berean, ­txostenak Eusko Jaurlari­tzaren menpe da­
goen Ibaiondo internamendu-zentroan dauden adingabeen
eskaeren eta beharren azterketa bat barne hartuko du.
265
2012
ko
T
xostena
IV
(
I V ) . 3 .
2 0 1 2 .
U r t e a n e g i t e n a r i d i r e n ­t x o s t e n b e r e z i a k
Aurrekoa ikusi